Khi IFAB công bố các cập nhật luật cho mùa 2025/26, một chuỗi thay đổi tưởng nhỏ lại có sức lan tỏa lớn với cách tổ chức giải đấu cấp CLB lẫn tuyển quốc gia. Từ việc mở rộng “league phase” thay cho vòng bảng truyền thống, đến quyền tùy chọn áp dụng luật bàn thắng sân khách, những điều chỉnh này định hình lại chiến lược của HLV, cách các CLB quản lý lực lượng và cả cách người hâm mộ theo dõi một mùa giải. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào các điểm then chốt của IFAB 2025/26, cách tính điểm, luật bàn thắng sân khách (away goals) và ảnh hưởng cụ thể lên UEFA Champions League, World Cup 2026 hay V-League 2025/26.
Logo UEFA Champions League trên nền sân cỏ, biểu tượng giải đấu cấp CLB hàng đầu
Thể loại mới: vòng bảng truyền thống hay league phase hiện đại?
IFAB 2025/26 không xóa bỏ khái niệm “vòng bảng” trong cảm nhận của CĐV, nhưng thực tế là nhiều giải lớn chuyển sang dạng league phase — một vòng tính điểm tập trung hơn. Điểm nổi bật:
- League phase: Số đội mở rộng (ví dụ UCL 36 đội), mỗi đội đá 8 trận với đối thủ ngẫu nhiên từ 4 pots, thay vì chia nhóm cố định 4 đội như trước.
- Tính điểm: Nguyên tắc chuẩn 3-1-0 vẫn được duy trì (thắng 3 điểm, hòa 1, thua 0).
- Xếp hạng: Dựa vào tổng điểm, hiệu số bàn thắng, số bàn thắng, đối đầu trực tiếp (nếu cần) và tiêu chí phụ như fair play.
Sự chuyển dịch này nhằm tăng tính cạnh tranh và cung cấp nhiều trận hấp dẫn hơn cho khán giả lẫn nhà đài, nhưng đồng thời khiến lịch thi đấu dày đặc hơn — điều mà các CLB phải chuẩn bị bằng đội ngũ y tế và nhân sự sâu.
Luật bàn thắng sân khách: quyền lựa chọn và hệ quả chiến thuật
Một trong những điểm gây tranh luận nhất chính là luật bàn thắng sân khách (away goals). Theo IFAB 2025/26, đây không còn là một quy tắc bắt buộc mà trở thành phương án có thể được áp dụng tùy giải:
- Nếu hai lượt trận hòa về tổng tỉ số, giải đấu có thể quy định đội nào ghi nhiều bàn trên sân đối phương sẽ đi tiếp. Tuy nhiên UEFA đã bỏ luật này ở Champions League từ mùa 2021/22; AFC Champions League Elite 2025/26 cũng chọn phương án tương tự.
- Khi luật bị bãi bỏ, các trận hai lượt thường kết thúc bằng hiệp phụ và luân lưu nếu cần, làm tăng tính công bằng nhưng cũng kéo dài thể lực cầu thủ.
Với quyền lựa chọn này, các HLV buộc phải xây dựng chiến lược khác nhau tùy quy định: chơi phòng ngự phản công để kiếm bàn sân khách hoặc đẩy cao trong hiệp phụ nếu biết luật không còn hiệu lực.
Bảng xếp hạng Ngoại hạng Anh mùa 2024/25, minh họa cách tính điểm và hiệu số
Vòng knock-out: một trận hay hai lượt, hiệp phụ và penalty
Ở phần knock-out, IFAB vẫn giữ những phương án linh hoạt:
- Loại trực tiếp có thể diễn ra một trận (sân trung lập) hoặc hai lượt (sân nhà — sân khách).
- Nếu hòa sau 90 phút, sẽ đá hiệp phụ 30 phút, sau đó luân lưu nếu vẫn hòa — đây là tiêu chuẩn trong các giải lớn khi luật bàn thắng sân khách không được áp dụng.
- Một số trận playoff có thể diễn ra ngay với hiệp phụ (ví dụ playoff Champions League 2024/25).
Về mặt trải nghiệm, hiệp phụ và penalty là khoảnh khắc căng thẳng nhất, nơi kinh nghiệm và bản lĩnh cá nhân tỏa sáng — những thứ đã in sâu trong ký ức người xem qua World Cup hay các chung kết châu lục.
Quyết định UEFA bỏ luật bàn thắng sân khách từ mùa 2021/22, ảnh minh họa
Ví dụ thực tế: Champions League mới, World Cup 2026 và V-League
Những thay đổi này không tồn tại trên giấy mà đã hiện hữu trong các giải lớn:
- UEFA Champions League (format 2024/25 áp dụng cho 2025/26): 36 CLB, league phase 8 trận/CLB, top 8 trực tiếp vào vòng 16, vị trí 9–24 đá playoff hai lượt. Mùa khai mạc cho thấy Liverpool dẫn đầu với 21 điểm sau 8 trận, minh họa cách bảng xếp hạng đánh giá độ ổn định.
- World Cup 2026: 48 đội, 12 bảng 4 đội, cách tính điểm vẫn 3-1-0, top 2 bảng cùng 8 đội thứ ba tốt nhất vào vòng 32 — hiệu số tiếp tục là tiêu chí quyết định.
- V-League 2025/26: 14 đội đá vòng tròn hai lượt (26 vòng), áp dụng tiêu chuẩn tính điểm truyền thống, không sử dụng bàn thắng sân khách.
Và đừng quên những trường hợp lịch sử: Manchester City lên ngôi Ngoại hạng Anh 2011/12 nhờ hiệu số bàn thắng bại; tuyển Việt Nam từng đi tiếp Asian Cup 2019 nhờ chỉ số fair play — những minh chứng cho thấy tiêu chí phụ có thể mang ý nghĩa quyết định trong một mùa giải.
Tuyển Việt Nam ăn mừng sau khi đi tiếp nhờ tiêu chí fair play tại Asian Cup 2019
Kết luận: Ai được lợi, ai phải thay đổi?
IFAB 2025/26 mang tới cả cơ hội lẫn thách thức. League phase khiến giải đấu cạnh tranh hơn, đồng thời tăng nhu cầu về nhân lực và chiến thuật xoay tua. Quyền lựa chọn luật bàn thắng sân khách đặt ra bài toán chiến lược cho HLV: chơi an toàn để phòng ngự tổng thể hay mạo hiểm để kiếm bàn sân khách? Các LĐBĐ và ban tổ chức giải phải cân nhắc để vừa đảm bảo tính công bằng, vừa giữ được hấp dẫn và lịch thi đấu hợp lý.
Bạn nghĩ sao về những thay đổi này? Liệu Champions League dạng mới có đem lại những đêm châu Âu đáng nhớ hơn, hay chỉ khiến lịch thi đấu thêm ngột ngạt? Hãy để lại bình luận và chia sẻ kỷ niệm của bạn với những luật lệ đã tạo nên lịch sử bóng đá.
