Công nghệ VAR (Video Assistant Referee) đã trở thành một phần không thể thiếu của bóng đá đỉnh cao, là thứ cứu tinh mạng lý lẫn nguồn cơn tranh cãi mà tôi — người đã sống qua nhiều kỳ Euro và World Cup — vẫn thấy vừa quen vừa lạ. Từ những góc quay siêu chậm đến quyết định đảo ngược trên sân, VAR thay đổi cách chúng ta xem một bàn thắng, một quả 11m hay một tấm thẻ đỏ, và đặt ra câu hỏi: công bằng đổi lấy cảm xúc đến đâu?
Phòng VAR và màn hình theo dõi nhiều góc quay, minh hoạ vai trò của công nghệ VAR trong trận đấu hiện đại
VAR là gì? Nguyên lý hoạt động theo Luật FIFA 2024/25
VAR (Video Assistant Referee) là hệ thống trợ giúp trọng tài bằng video, hoạt động theo khung quy định của Luật Bóng đá FIFA 2024/25. Một tổ VAR ngồi tại phòng điều hành, theo dõi trận đấu với nhiều góc quay, kết hợp công cụ phân tích để phát hiện những tình huống trọng yếu. VAR chỉ can thiệp vào bốn nhóm tình huống quan trọng: xác định bàn thắng, quyết định penalty, lỗi dẫn đến thẻ đỏ trực tiếp và nhận diện nhầm cầu thủ.
Quyền quyết định cuối cùng vẫn thuộc về trọng tài trên sân; VAR chỉ tư vấn hoặc đề nghị xem lại hình ảnh. Mục tiêu rõ ràng: giảm sai sót to lớn, bảo đảm tính công bằng cho giải đấu nhưng không giành mất quyền của người điều khiển trận đấu.
Phòng điều hành VAR với các kỹ thuật viên theo dõi nhiều màn hình để hỗ trợ trọng tài chính
VAR thay đổi cách nhìn nhận trận đấu như thế nào?
- Tính chính xác: Với camera nhiều góc và quay chậm, VAR bắt được các việt vị tính từng centimet, những pha chạm tay tinh vi hay lỗi che khuất tầm nhìn của trọng tài chính.
- Uy tín giải đấu: Các giải lớn như World Cup, EURO hay Champions League được hưởng lợi về hình ảnh khi giảm bớt lỗi trọng tài gây ức chế.
- Trải nghiệm khán giả: Thời gian trận đấu bị gián đoạn để xem lại khiến cảm xúc của người xem bị kìm nén — khoảnh khắc ăn mừng có thể bị “nhấn nút tạm dừng” bởi màn hình VAR.
- Vận hành và con người: Sự chính xác của VAR phụ thuộc nhiều vào con người vận hành hệ thống; lỗi giao tiếp nội bộ từng khiến các bàn thắng hợp lệ bị từ chối, buộc ban trọng tài phải công khai xin lỗi.
Những ví dụ tiêu biểu và tranh cãi
World Cup 2018 để lại dấu ấn rõ rệt: bàn thắng từ tình huống chạm tay của Ivan Perisic bị VAR phát hiện, giúp Pháp có cú sút phạt dẫn tới chức vô địch. Ở chiều ngược lại, EURO 2024 chứng kiến sự bức xúc khi bàn thắng của Xavi Simons cho Hà Lan vào lưới Pháp bị hủy vì lý do liên quan tới phạm lỗi của đồng đội, dù người ghi bàn không trực tiếp tham gia tình huống.
Tại Premier League 2023/24, Liverpool từng bị từ chối bàn thắng hợp lệ trước Tottenham do lỗi giao tiếp giữa tổ VAR và trọng tài — sự cố khiến Ban trọng tài Anh phải lên tiếng xin lỗi công khai. Những trường hợp này cho thấy dù VAR gia tăng chính xác, yếu tố con người và quy trình vận hành vẫn quyết định mức độ thành công của công nghệ.
Pha bóng Perisic chạm tay bị VAR phát hiện tại World Cup 2018, dẫn tới penalty cho Pháp
FAQ ngắn — Những băn khoăn thường gặp
- VAR có thể thay trọng tài trên sân không? Không — VAR chỉ tư vấn; trọng tài chính vẫn là người đưa ra quyết định cuối cùng.
- Đội bóng có quyền yêu cầu VAR? Không — theo luật FIFA 2024/25, chỉ tổ VAR hoặc trọng tài chính mới có quyền yêu cầu xem lại.
- Thời gian kiểm tra VAR kéo dài bao lâu? Không có giới hạn cứng, nhưng các giải khuyến nghị xử lý nhanh — thường trong khoảng 1–3 phút cho mỗi tình huống.
Trọng tài xem lại màn hình ngoài sân trong khung thời gian ngắn để đưa ra quyết định cuối cùng
Kết luận
VAR đã và sẽ tiếp tục là phần không thể thiếu của bóng đá hiện đại — một công cụ nâng cao tính công bằng nhưng cũng đặt ra thách thức về cảm xúc và quy trình vận hành. Cải tiến kỹ thuật, minh bạch trong truyền thông và đào tạo tổ VAR cùng trọng tài là chìa khóa để giảm tranh cãi. Bạn nghĩ thế nào về vai trò của VAR: cứu tinh của công lý hay kẻ phá hỏng khoảnh khắc? Hãy để lại ý kiến của bạn bên dưới!
